KAPSAMI NE?
Avrupa Birliği limanlarına yük veya yolcu taşıyan 5.000 gross ton (GT) üstü gemilerden kaynaklı emisyonlar halihazırda raporlanmaktadır. Gemilerin 2024 yılındaki emisyonlarının %40’ına yönelik ETS tahsisatlarının, ilgili AB ülkesi liman otoritesi nezdindeki “Deniz Taşımacılığı İşletme Hesabı”na (MOHA) 30 Eylül 2025 tarihine kadar teslim edilmesi gerekmektedir. Söz konusu uygulamaya tabi gemilerin özellikleri, dahil edilen gazlar, % oran artışı gibi hususlar, sonraki yıllarda kapsamı genişleyecek konulardır.
Denizcilik sektörü genelinde çalışmalar devam ediyor. Hesap açılış süreci halen bazı firmalarda tamamlanmadı. Bu mali yükü kimin üstleneceği ile bu yükün teknik olarak nasıl azaltılabileceği konuları gündemde.
Diğer bir konu olarak, 2026 yılında uygulamaya başlayacak olan AB-Sınırda Karbon Düzenlemesi ise başka sektörleri etkileyecek. Demir-çelik, alüminyum, çimento, gübre, elektrik ve hidrojen sektörlerindeki ihracatçı firmalar bu etkiyi yaşayacaklar. Firmaların büyük bir kısmının teknik hazırlıkları devam ediyor. Türkiye’deki emisyon borsasının kuruluş ve faaliyetlerini de takipte olacağız. Bu riskin finansal olarak yönetilebilmesi için de firmalarımızın kapasitelerini gözden geçirmelerini naçizane öneririm.
PEKİ PİYASALAR NE DURUMDA?
EU-ETS piyasasına kısa bir göz atalım. Regüle borsa spot fiyatı 2022 yılında ortalama yaklaşık 81 €/t oldu 2023 yılında ise 84 €/t seviyelerine çıktı. 2024 yılında Ağustos sonuna kadar spot fiyatlar ortalaması 65 €/t’a kadar geriledi. Spot kontratın ortalama, en yüksek ve en düşük seviyelerinin özetini aşağıda paylaşıyorum:
| Dönem | Ortalama | En Düşük ( Dönem) | En yüksek (Dönem) |
| 2022 | 81 | 58 (Mar.) | 98 (Ağu.) |
| 2023 | 84 | 66 (Ara.) | 97 (Şub.) |
| 2024/ilk 8 ay | 65 | 50 (Şub.) | 75 (Oca.) |
| 2024 / Tem. | 67 | 64 | 69 |
| 2024/ Ağu. | 70 | 68 | 72 |
Not: Kontrat fiyatları €/t.
Ağustos 2024 sonunda spot kontrat 69€/t’dan kapattı. Ayrıca, vadeli piyasalara da kısaca bakmakta fayda var. 2024 yılında Ağustos sonuna kadar yıl sonu vadeli kontrat fiyatı ortalamada 67€/t olarak gerçekleşti. En düşük ve en yüksek olarak 52-77 €/t aralığında seyretti. 2024 yılı Ağustos ayını ise 70 €/t fiyattan kapattı.
Faiz oranları, ekonomiyi etkileyen faktörlerle birlikte EU-ETS’ye yönelik arz ve talep kontrat fiyatlarını etkilemektedir. Öte yandan, yüksek korelasyon sebebiyle Avrupa’da doğalgaz fiyatları ile bazı fon tercihleri diğer öne çıkan faktörler.
NOT: Konu ile ilgili sıkça sorulan sorulara erişim için aşağıdaki bağlantıları önerebilirim:
- https://climate.ec.europa.eu/eu-action/transport/reducing-emissions-shipping-sector/faq-maritime-transport-eu-emissions-trading-system-ets_en
- https://armatorlerbirligi.org.tr/ab-emisyon-ticaret-sistemi-sss#:~:text=AB%20Emisyon%20Ticaret%20Sistemi%2C%20gemi,azaltmaya%20y%C3%B6nelik%20ana%20ara%C3%A7lar%C4%B1ndan%20biridir.%22
SORUMLULUK REDDİ BEYANI:
Bu yazı, yatırım tavsiyesi veya yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Buradaki görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı vermeniz durumunuza uygun olmayan sonuçlar yaratabilir. Emtia ve karbon piyasalarında işlem yapmak veya yapmamak durumunuza göre yüksek risk içerebilir. Yasal, likidite, karşı taraf ve pozisyon riski bunlar arasındadır. Bilgilendirme amaçlı hazırlanan bu yazıda görüş veya verilerin hatalı olmasından dolayı sorumluluk üstlenilmemektedir. Mevzuattaki değişiklikler veya yorum farklılıkları sebebiyle güncel mevzuat burada yer alandan farklı olabilir. Güncel mevzuatı takip etmeniz önerilmektedir.